Umowa zlecenie - kiedy tylko podatek, a kiedy składki ZUS

 
Umowa zlecenie - kiedy tylko podatek, a kiedy składki ZUS
Pracodawca zlecający wykonanie określonych czynności na podstawie umowy zlecenie powinien pamiętać, aby w momencie podpisywania umowy pozyskać od zleceniobiorcy oświadczenie, na podstawie którego będzie w stanie określić jakie zobowiązania wobec ZUS i urzędu skarbowego będzie musiał uregulować.
Od wynagrodzenia wypłacanego z tytułu umowy zlecenie, składki ZUS potrącane są w różny sposób, w zależności od tego czy i jakie inne tytuły do ubezpieczeń posiada zleceniobiorca.
Wszystkie sytuacje szczegółowo opisane są na stronie ZUS w poradniku pt. "Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych". Poniżej zostały przedstawione najczęściej pojawiające się przypadki.

Podstawowe zasady

Przed omówieniem poszczególnych sytuacji należy zwrócić uwagę na podstawowe zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz opłacana składek na Fundusz Pracy (dalej "FP) i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej "FGŚP") dotyczące zleceniobiorców.
1. Jeżeli umowa zlecenie została podpisana z własnym pracownikiem, taki zleceniobiorca podlega obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom, bez względu na to czy i jaki inny tytuł do ubezpieczeń posiada (wyjątek stanowią jedynie pracownicy przebywający na urlopie wychowawczym lub urlopie macierzyńskim, dla których ubezpieczenie chorobowe będzie miało charakter dobrowolny).
2. Jeżeli zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, a umowa zlecenie nie została podpisana z własnym pracodawcą, podlega on jednocześnie obowiązkowo ubezpieczeniom wypadkowemu i zdrowotnemu oraz obowiązkowo opłacane są za niego składki na FP i FGŚP. Ubezpieczenie chorobowe ma charakter dobrowolny.
3. Zleceniobiorca, który ma prawo zgłosić się dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, nie może skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu można podlegać tylko wtedy, gdy zleceniobiorca jest zgłoszony do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego obowiązkowo.
4. Jeżeli zleceniobiorca mający prawo do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, nie skorzysta z tego uprawnienia - obowiązkowo podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.
5. Jeżeli zleceniobiorca nie podlega żadnym ubezpieczeniom ani społecznym ani zdrowotnemu obowiązkowo, nie może ubezpieczyć się również dobrowolnie do żadnego z ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenie.
6. Zleceniobiorca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia obowiązywania umowy zlecenie, pod warunkiem, że został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowego w terminie ustawowym tj. w ciągu 7 dni kalendarzowych od daty wskazanej w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania zlecenia. Jeśli termin ten nie został dotrzymany, może zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym na wniosek od daty wskazanej we wniosku, nie wcześniej jednak niż od daty złożenia wniosku.
Powyższe zasady mają charakter ogólny. Nie uwzględniają sytuacji charakterystycznych dla poszczególnych rodzajów ubezpieczeń, jak np. przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej czy np. osiągnięcie wieku dla kobiet 55 lat, a dla mężczyzn 60 lat, powyżej którego nie opłaca się składki na FP i FGŚP itp.

Umowa zlecenie jako jedyny tytuł do ubezpieczeń

Zleceniobiorca, którego jedynym tytułem do ubezpieczeń jest umowa zlecenie, podlega z tytułu tej umowy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Składka chorobowa ma dla niego charakter dobrowolny.

Umowa zlecenie z uczniem lub studentem

Uczniowie lub studenci do ukończenia 26 roku życia nie są objęci ubezpieczeniami w ZUS z tytułu umowy zlecenie.
Daną osobę uznaje się za ucznia do 31. sierpnia każdego roku, a jeśli przedstawiła zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe - do 30 września. Osoba jest studentem do daty skreślenia z listy studentów lub do daty zakończenia studiów (tj. do daty złożenia egzaminu dyplomowego, w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii - do daty złożenia wymaganego planem studiów ostatniego egzaminu, a w przypadku kierunku farmacja - do daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki). Należy pamiętać, iż za studentów nie uznaje się uczestników studiów doktoranckich i podyplomowych.
Od dnia ukończenia przez ucznia lub studenta 26 roku życia, zleceniobiorca jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym, jeśli ta umowa zlecenie jest dla niego jedynym tytułem do ubezpieczeń.

Umowa zlecenie z zatrudnionym u innego pracodawcy

Jeśli zleceniobiorca oświadczy, że w czasie trwania umowy zlecenie, ma podpisaną umowę o pracę z innym pracodawcą, z której osiąga co najmniej minimalne wynagrodzenie, wówczas z tytułu umowy zlecenie będzie podlegał obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu (przy założeniu, że umowa o pracę i umowa zlecenie są dla niego jedynymi tytułami do ubezpieczeń). Ten zleceniobiorca może podlegać również dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Jeśli dany zleceniobiorca z tytułu umowy o pracę nie osiągnie minimalnego wynagrodzenia w przeliczeniu na miesiąc, wówczas z tytułu umowy zlecenie będzie podlegał ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu obowiązkowo. Może się wówczas zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Umowa zlecenie z emerytem lub rencistą

Osoba mająca ustalone prawo do emerytury lub renty, dla której umowa zlecenie jest jedynym tytułem do ubezpieczeń, będzie podległa z tytułu tej umowy obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Składka chorobowa jest dla takiego zleceniobiorcy dobrowolna.

Umowa zlecenie z prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą

W sytuacji, gdy umowa zlecenie wykonywana jest w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i przedmiot umowy pokrywa się z przedmiotem działalności gospodarczej oraz dla celów podatkowych przychód z umowy zlecenie traktowany jest jako przychód z działalności gospodarczej, taki zleceniobiorca w ogóle nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym ani obowiązkowo ani dobrowolnie z tytułu umowy zlecenie. Jeśli czynności wykonywane w ramach umowy zlecenie zostałyby uznane przez organ podatkowy za odrębne źródło przychodów (czyli nie byłyby przychodem z działalności gospodarczej), nastąpiłby zbieg tytułów do ubezpieczeń.
Gdy umowa zlecenie nie jest wykonywana w ramach działalności gospodarczej, zleceniobiorca podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu obowiązkowo z działalności gospodarczej, jeżeli podstawa wymiaru składek z umowy zlecenie jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Zleceniobiorca może wówczas zgłosić się do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego dobrowolnie z tytułu umowy zlecenie.
W przypadku, gdy podstawa wymiaru składek z umowy zlecenie jest równa lub wyższa od najniżej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, taka osoba podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu obowiązkowo z tego tytułu, który powstał wcześniej. Z drugiego tytułu może podlegać tym ubezpieczeniom dobrowolnie. Może również zmienić tytuł do ubezpieczeń.

Kilka umów zlecenie

Jeśli zleceniobiorca, który spełnia warunki do podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, ma zawartą jedną lub kilka umów zlecenie z innymi podmiotami, podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Na swój wniosek może być objęty dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z wybranych przez siebie pozostałych umów zlecenie. Może także zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń.
Należy pamiętać, iż zasada ta dotyczy tylko takiej sytuacji, w której zleceniobiorca wykonuje czynności na podstawie innych umów zlecenie dla innych podmiotów lub kolejnych umów zlecenie w ramach jednego podmiotu dotyczących odmiennych czynności. Jeżeli w ramach jednej spółki zostanie podpisanych z jednym zleceniobiorcą kilka umów zlecenie pokrywających się zakresem czynności, to taka osoba podlega ubezpieczeniom tak samo ze wszystkich umów zlecenie.
Dla przykładu, jeśli podpisane zostały z emerytem dwie umowy zlecenie w ramach jednego podmiotu dotyczące tych samych czynności, z każdej z tych umów zleceniobiorca będzie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.

Wzór oświadczenia dla zleceniobiorcy

Poniżej został przedstawiony przykładowy wzór oświadczenia, które powinien wypełnić zleceniobiorca w momencie podpisania umowy zlecenie.

OŚWIADCZENIE DO UMOWY ZLECENIA:

1. Oświadczam, że:
a) Nie jestem / jestem studentem*
.................................................................................................................................................................
podać nazwę uczelni i rok studiów (dołączyć kserokopię legitymacji studenckiej lub szkolnej)
i nie mam / mam ukończonych 26 lat*,
b) Nie jestem / jestem zatrudniony u innego pracodawcy z tytułu umowy o pracę w
.................................................................................................................................................................
podać nazwę przedsiębiorstwa
i osiągam, co najmniej najniższe minimalne wynagrodzenie / nie osiągam poziomu najniższego minimalnego wynagrodzenia*,
c) Nie jestem / jestem emerytem / rencistą*,
d) Nie zgłaszam / zgłaszam się do ubezpieczenia: emerytalnego, rentowego, chorobowego*
z tytułu zawartej umowy zlecenie.
e) Nie prowadzę / prowadzę działalność gospodarczą, od której odprowadzam składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne*,
f) Nie pracuję / pracuję na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej u innego podmiotu, od której nie są / są odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
* niepotrzebne skreślić
........................................................
podpis zleceniobiorcy